Di sala 2019'an de jinên ku li dijî deskeftiyên wan êrîşên micid pêk hatin, li kuçeyan daxwazên xwe qîr kirin. Tevahiya salê jinan, li dijî tundî, tacîz-tecawiz, qeyûm û di bin navê sererastkirina qanûn de tunekirina mafên xwe raperînê mezin kirin.
Têkoşîna Jinan a ji Rojhilata Navîn ber bi Efrîqayê û ji Ewropa ber li Emerîkaya Latin ve belav bû, di sala 2019’an de wekî “Pêla Xemrî" belav bû, di nava parzemînan de li dijî neheqî, newekheviyê bû pêla serhildanê.
Duh li Grava Îmraliyê ya ku Rêberê PKK'ê Abdullah Ocalan 21 salin tê tecrîdkirin, şewat derket. Bi derketina şewatê gelê Kurd û nûnerên partî û rêxistinên Kurdan ketin nava fikar û tevgerê. Şewata duh pêkanînên berê anîn bîra mirovan. Ocalan, berê gotina rayedaran a 'Em 150 metre nêzî te ne' wekî gef û îmhaya li dijî xwe pênase kiribû. Berê jî pêkanînên jahrkirin, porjêkirin û tecrîda mutlaq xwestibûn peyamê bidin Ocalan. Bi şewata duh dîsa pirsa 'bi rasti jî agirekî xwezayî bû an jî xwestin peyamê bidin? di mejiyan de ava kir.
Tirkiyeyê li Sûriyeyê bi "Polîtîkaya deriyekî vekirî" heta îro gav avêt û îro xwe di nava cirava Idlîbê de dît. Tenê di bombekirina li Idlibê de bi dehan eskerên Tirkiyeyê hatin kuştin. Bi dehan esker jî birîndar bûn.
5 sal berê Mutabaqata Dolmabahçe hat îmzekirin. Piştî demek şûnde Serokomar Erdogan mutabaqat red kir. Ji wê demê û şûnde her dem peyva ‘darbe’yê hat rojeva Tirkiyeyê. Endamê Heyeta Îmraliyê Hatîp Dîcle, diyar kir ku piştî îtîfaqa AKP û Ergenekonê pêvajo xera kirin îro hatine sînorê hilweşinê. Berdevkê HDP'ê Gunay Kubilay jî anî ziman ku ger hikûmetê mutabaqat qebûl kiribûya dê îro Tirkiye li ser pêşeroja xwe bi axiviya."
Rejîma Sûriyeyê ku bi piştgiriya Rûsyayê operasyonên xwe didomîne, hewl dide ku Rêya Bejahî ya M4'an bike bin kontrola xwe. Pêngavên hêzên herêmî û mezin û şîroveyên mîna "lihevkirî û taktîk" nîşanên şerekî mezin didin.
Wê HDP, di 23'yê Sibatê de, di Kongreya Asayî ya 4'an de dest bi serdema xwe ya nû bike. Wê HDP, bi kadroyên xwe yên nû stratejiya "Rêya Sêyem" ku xwe dispêre perspektîfa "Tirkiyebûnê" û "Îtifaqa Demokrasiyê", mezintir û dorfirehtir bike.
Endamê heyeta Îmraliyê Sirri Sureya Onder, li ser rewşa Rêberê PKK'ê Ocalan a Îmraliyê axivî û got: "Wî tu carî rewşa xwe wekî 'girtî' nenirxandiye. Girtîbûn di lîteraturê de nefikirîn, nelêhûrbûn û neafirandin e. Lê em şahid in ku ew her kêliyê ji bo aştiya herêmê, welat û pêşerojê di nava lêhûrbûn û afirandinekê de ye."
Ji parêzerên Buroya Hiqûqê ya Asrinê Emran Emekçî, diyar kir ku ji ber ku Rêberê PKK’ê Abdullah Ocalan xwedî xeta ji bo gelane, hêzên desthilatdar li dijî wî komplo ava kirin û got: “Di şexsê Ocalan de hemû pergalên hiqûqî yên neteweyî û navneteweyî hatin bypasskirin. Azadiya Ocalan bi azadiya civakê ve girêdayî ye.”
Rêberê PKK'ê Abdullah Ocalan diyar kir ku ji ber ew li gorî daxwazên hêzên emperyalîst ên cîhanê ku çav berdane dewlemendiyê Rojhilata Navîn tev negeriya, rastî komployê hat. Ocalan ku 21 salin li Îmraliyê girtî ye, lîstika van hêzan xera kir û li gorî rastiya dîrok û civakê di aştiya bi rûmet û çareseriya demokratîk de israr kir.
Rêberê PKK'ê Abdullah Ocalan di 15'ê Sibata 1999'an de bi operasyona navdewletî anîn Tirkiyeyê. Di ser radestkirina Ocalan a Tirkiyeyê re 21 sal derbas bûn. Di komploya navdewletî ku DYA, Îngiltere û Îsrailê serkêşiya wê dikir de gelek welatên din ên cîhanê cihê xwe têde girtin. Kurdan ji bo xwe 15'ê Sibatê wekî "Roja reş" pênase kir û her 15'ê Sibatê vê rojê şermezar dikin û çalakiyên cur be cur li dar dixin. Ji wê rojê heta niha li Rojhilata Navîn şer pêş ket û bû destpêka ji nûve dîzaynkirina Rojhilata Navîn.
Hikûmeta Tirkiye ku der barê Idlibê de soz dan Rûsya û sozên xwe pêk neanîn, bû hedefa êrîşên hêzên Rejîma Sûriye ku Rûsya piştgiriyê dide wan û di rojên zahmet re derbas dibin. Tirkiye ku berê xwe dîsa da NATO dibe ku ji Cerablus û Efrînê jî bê derxistin.
Cîgirê Serokê Giştî yê HAK-PAR'ê Sedat Çinar, têkildarî xebatên Yekîtiya Neteweya Kurd diyar kir ku pêdivî bi mutabakata li ser hîmên şênber hatiye avakirin lazim e û ger ku gav bi vî rengî bên avêtin dê bifikirin.
Piştî kuştina Qasim Silêmanî, rageşiya di navbera DYA-Îranê de zêde bû û ev rageşî dike ku hevsengiyên li Rojhilata Navîn bên guherandin. Tê gotin haya Rûsya û Îsraîlê ji vê sûîqastê hebûye û zanibûne wê bê kirin.
Tê gotin ku Rûsya û rejîma Esad ji bo Îdlîbê ku bûye gêrika şerê navxweyî yê Sûriyeyê, bi QSD'ê re tên gel hev. HTŞ û komên din ên din ên li Îdlîbê jî ji ber ku piştgiriya dixwazin ji Tirkiyeyê negirin, bi armanca pêşî li êrîşên li hemberî xwe bigirin çav berdana navenda Helebê.